Kriptoya Giriş 101 - (13) DEX Nedir?

Kripto paralarla ticaret yaparken çoğu zaman merkezi borsalar kullanılmaktadır. Ancak iki tür borsa olduğunu ve bunlardan bir tanesinin merkeziyetsiz olduğunu biliyor muydunuz? Günümüzde merkezi borsaların haricinde bir de DEX (decentralized exchanges) adı verilen borsalar bulunmaktadır ve bu borsalarda yapılan işlemlerde kripto paranızın kontrolü tam olarak kullanıcılarda olabilmektedir.

Kendi özel anahtarınıza sahip olduğunuz borsalar
Kripto para dünyasına giren herkes kendini büyük olasılıkla bir merkezi borsada bulacak ve ilk kripto parasını da o merkezi borsadan alacaktır. Buraya kadar herhangi bir sorun olmasa da merkezi borsaların kripto paraların doğasında var olan tam sahiplik ilkesini taşımadıklarını daha önceki yazılarda pek çok defa belirtmiştik. Kripto para dünyasında özel anahtarlara sahip olmamak o varlığa da sahip olmamak demektir. Kripto para borsalarında güvenlik sorunları olup olmadığı büyük bir bilinmezliktir. Diğer yandan yıllar içinde çok defa gördüğümüz gibi borsaların saldırıya uğrama olasılığı da çok yüksektir. Dolandırıcılık konularını hiç hesaba bile katmıyorum. Bunun en büyük nedeni borsaların merkezi olması ve büyük miktarda kripto paranın toplandığı tek bir yer olmasıdır. Saldırılara açık bir hedef!

Merkezi olmayan borsalarsa tam bu noktada devreye giriyorlar. DEX'ler merkezi olan borsaların eksikliklerini giderirken aynı zamanda özel anahtarlarınıza da sahip olmanıza izin vermektedir. Bir DEX kullanarak işlem yaptığınızda özel anahtarınıza sahip olduğunuz için kripto paranızın tam kontrolüne de sahip olmuş olursunuz. Bu da güvenlikten tamamen sizin sorumlu olduğunuz anlamına gelir. Yine de korkmayın, yedinci yazımızda özel anahtarı anlatırken Peter Parker'ın amcasından bahsetmiş ve "büyük güç, büyük sorumlulukla birlikte gelir" demiştik hatırlıyor musunuz? Yine de sağladığı avantajlara rağmen bir DEX şu anda merkezi borsaların sunduğu tüm hizmetleri de sunamamaktadır.

Neden bir DEX kullanmak isteyesiniz?
Neden bir DEX kullanmak isteyesiniz sorusunun en önemli cevabı özel anahtarınızı saklı tutarken başka kripto para birimleri arasında takas yapabilmenizi sağlıyor oluşudur. Merkezi borsalarda takas işlemlerini yapabilmek için bir hesap oluşturmanız ve oturum açmanız gerekmektedir. DEX'lerde ise özel anahtarınız giriş bilgileriniz olarak sayılır. DEX'e giriş yaptığınızda kripto bakiyelerinizi hemen görebilirsiniz ve herhangi bir kişisel bilgi vermeniz gerekmez. Yine de bunlar DEX'lerin de kendilerine özel zorlukları olmadığı anlamına gelmez. Aşağıda DEX'lerin artı ve eksilerini görebilirsiniz.

DEX'lerin artıları

• DEX'ler tamamen eşler arasıdır.
• Takas işlemlerinin gerçekleşmesi için kimseye güvenmeniz gerekmemektedir.
• Takas için ödenen ücretler genellikle normal borsalardan daha düşüktür.
• DEX'ler daha önce de dediğimiz gibi merkezi değildir. Yani herkes kendi güvenliğinden sorumludur. Kripto paralarınızın güvenliğini kimseye devretmek zorunda değilsiniz.

DEX'lerin eksileri
Kripto Paraya Giriş 101 serisini okumaya bu makaleden başladıysanız ve henüz bir kripto paranız yoksa buraya kadar okuduklarınızdan belki de hemen bir DEX'e girip ilk kripto paranızı almak istemiş olabilirsiniz. Maalesef bu olmayacak...

• DEX platformları kripto para birimlerinin satın alınmasına izin vermemektedir.
  • Platformların sayfalarında satın alma özelliği olabilir ancak bu bir dış hizmettir. Gerçekten DEX platformunun içinde değildir.
  • DEX'ler kripto varlıkların takas edilmesini sağlar. Bazı kripto varlıkların fiat paralarla satın alınma seçeneğini sunmazlar.
• Özel anahtarlara sahip olmak kripto varlıklara da sahip olmak anlamına gelir ancak güvenlik hala bir risktir. Bir DEX'i her kullanmak istediğinizde özel anahtarınızı bilgisayarınıza veya mobil cihazınıza girmek zorunda kalırsınız ve bu da sizi online saldırılara karşı savunmasız hale getirebilir.
• DEX'lerde işlem yapabileceğiniz kripto varlıklar genellikle sınırlıdır. Borsalar kadar çok çeşit sunmayabilirler.
• Bir DEX'te oturum açıp işlem yapmak yazıldığı kadar kolay değildir. Merkezi borsalarla karşılaştırıldığında biraz daha ileri düzey bilgiye ihtiyaç duyulabilir.

Buraya kadar yazdığımız artı ve eksileri bir tablo halinde toparlayalım;

Sonuç
DEX'ler merkezi borsalara göre her ne kadar güvenliğe ve gizliliğe önem verseler güvenlik maalesef tek katmanlı bir olgu değildir. Bu nedenle de kullanımları merkezi borsalar kadar kolay değildir. Yine de sundukları avantajlar ile çok büyük öneme sahiptirler ve ileride çok daha büyük potansiyele sahip olabileceklerini göstermektedirler. Bir DEX'te işlem yapmanın en güvenli yollarından bir tanesi de donanım cüzdanları kullanmaktır. Donanım cüzdanları sahip oldukları teknoloji sayesinde özel anahtarınıza ulaşmanızı sağlarken aynı zamanda onları offline olarak da tutabilirler. Bu nedenle de bilgisayarınız veya mobil cihazınız bir şekilde saldırıya uğrasa bile özel anahtarlarınız donanım cüzdanları ile güvende kalabilir.

Image Resources

Image 1 -

Image 1 - Pixabay.com
Image 2 - Pixabay.com
Image 3 - Pixabay.com

This article was traslated from Ledger Academy